Rau mã đề xuất hiện nhiều tại các làng quê Việt Nam và được dùng như một món ăn hàng ngày. Không ít người lãng quên đi loại rau này khi ngày càng có nhiều loại cây, loại rau tươi ngon xuất hiện. Tuy nhiên điều này vô tình khiến chúng ta bỏ qua một bài thuốc có lợi cho sức khỏe. Cây mã đề có sức sống mãnh liệt, chứa hàm lượng vitamin và khoáng chất dồi dào, có tác dụng thanh lọc và giải nhiệt cho cơ thể. Cùng tìm thêm những giá trị khác của loài cây này nhé!
Đặc điểm cây mã đề
Cây bông mã đề là gì?
Mã đề là một loài cây mọc hoang có tên gọi khác là mã tiền xá. Được dùng như một vị thuốc phổ biến trong giới đông y. Nó có thân thảo, màu xanh đậm, tính lạnh, khi ăn lại hơi ngọt. Người ta thường lấy thân, rễ và lá mang đi phơi khô và lấy ;làm thuốc uống lợi tiểu.
Mã đề chứa nhiều thành phần hóa học, đặc biệt là vitamin A, Canxi, Glucozit, vitamin C và K. Bên trong hạt còn có thêm chất nhầy và axit plantenolic có ích cho việc nâng cao sức khoẻ.
Phân loại
Hiện nay mã đề có 2 loại chủ yếu là cây mã đề nước và cây mã đề khô. Vì môi trường sống khác nhau nên chúng có tên gọi không giống nhau.
- Mã đề khô: Sống chủ yếu ở vùng đất cao, không có nước và độ ẩm nên khả năng chịu hạn khá tốt. Được con người sử dụng như một bài thuốc điều trị nhiệt miệng, suy nhược cơ thể, mất ngủ,…
- Mã đề nước: Môi trường sống chủ yếu là ở ao hồ, thuộc dạng cây thuỷ sinh, ngập trong bùn. Chúng mọc thành từng bụi trên những ruộng trũng, khả năng chịu hạn rất kém. Có thể dùng làm nguyên liệu nấu ăn hàng ngày để gia cân, hạ huyết áp và giảm mỡ máu
Quá trình thu hoạch cây mã đề
Mỗi một bộ phận trên cây đều được mang ra để thu hoạch và sử dụng. Trong đó quan trọng nhất là lá mã đề, một nguyên liệu dùng phổ biến trong đời sống hàng ngày. Và mỗi một bộ phận lại có cách thu hoạch và chế biến khác nhau:
- Lá cây: Ngắt lấy lá mang đi rửa sạch và ăn sống
- Hạt: Phải đợi đến tháng 7, tháng 8 thì mới thu hoạch, vì lúc này hạt đã già và chứa nhiều dưỡng chất nhất. Sau đó bỏ vào hũ đựng và đậy kín để sử dụng dần dần
- Thân: Sau khi loại ỉ hết rễ và các cây cỏ dại thì thân cây được thu hoạch. Cho qua bước sơ chế, rửa sạch và phơi khô để nấu uống hàng ngày
- Rễ cây: Kết hợp với một số dược liệu khác để làm thành một bài thuốc trị bệnh
Uống nhiều nước mã đề có tốt không? Một số bài thuốc hay gặp
Công dụng của cây mã đề
Trong dân gian ưa chuộng người ta ưa chuộng phương pháp chữa bệnh bằng các cây thuốc nam. Đây là lí do mà cây mã đề không thể thiếu. Bởi nó được công nhận là có tác dụng chống viêm, lợi tiểu và giảm ho hiệu quả, phải kể đến là:
- Giúp lợi tiểu, đào thải hết độc tố, ure, muối và axit uric ra khỏi cơ thể
- Ngăn chặn tình trạng nhiễm khuẩn xảy ra ở vết thương hở
- Trị ho, tiêu đờm vô cùng hữu hiệu
- Cây mã đề có tác dụng nhuận tràng, chống táo bón và bảo vệ hệ tiêu hoá hoạt động tốt hơn
- Có tác dụng ổn định đường huyết, chống cao huyết áp
- Thanh lọc, ngăn không cho các chất trong khói thuốc lá ngấm vào phổi
>> Tìm hiểu về các tác dụng khác của cây mã đề
Bật mí các bài thuốc chữa bệnh từ mã đề
- Thuốc trị viêm bàng quang: Sắc lấy nước mã đề, phục linh, hoàng bá, trư linh, rễ cỏ tranh
- Thuốc trị viêm đường tiết niệu: Sắc thuốc cam thảo, mã đề, hoàng cầm, bồ công anh, lá chi tử, nhọ nồi, kim tiền thảo, ích mẫu
- Thuốc trị viêm thận cấp tính: Đun lấy nước cây mã đề tươi, rễ cỏ tranh và cỏ bấc đèn
- Thuốc loại bỏ sỏi bàng quang: Dùng liên tục nước mã đề, rau diếp cá và kim tiền thảo trong vòng 5 ngày
- Thuốc chữa bí tiểu tiện: Chỉ nấu nước hạt mã đề để uống mỗi ngày
- Thuốc trị đái ra máu: Kết hợp mã đề và cây ích mẫu để trị bệnh
- Thuốc giúp lợi tiểu: Uống nước rau mã đề và cam thảo mỗi khi gặp vấn đề về tiểu tiện
- Thuốc giảm ho: Dùng bài thuốc mã đề, cát cánh, cam thảo sắc uống khoảng 1 tháng là có thể giúp giảm ho đáng kể và long đờm nhanh.
- Thuốc phục hồi tổn thương ở phổi: Rửa sạch lá mã đề rồi sắc uống 3 lần trong một ngày
- Thuốc trị viêm gan: Hãm trà nhân trần, chi tử, lá mỡ và cây mã đề
- Thuốc cầm máu cam: Giã nát rễ cây mã đề tươi rồi vắt lấy nước cốt để uống, có thể tận dụng bã để đắp lên trán
Hướng dẫn dùng cây mã đề đơn giản tại nhà
Mọi người hay quen thuộc với món canh rau mã đề giải nhiệt. Đây là cách sử dụng đơn giản ta không thể phủ nhận về lợi ích của nó dành cho cơ thể. Để không hạn chế tác dụng của loại thảo dược này thì bạn nên làm nhiều cách hơn nữa. Như dùng lá mã đề để làm đẹp da, trị mụn và chống viêm.
Đắp mã đề trị mụn
Dùng lá mã đề tươi
- Rửa sạch khoảng 5 – 7 lá mã đề
- Giã thật nhuyễn để chắt lấy nước cốt
- Dùng tăm bông thấm nước và thoa lên những nốt mụn
- Để yên 15 phút rồi rửa lại mặt với nước sạch
- Thực hiện 2 lần/ tuần
Đắp bột cây mã đề
Với bột mã đề ta sẽ sử dụng vô cùng tiện lợi và không phải mất thời gian để rửa lá hãy giã nhỏ như cách trên. Để hiệu quả thì nên kết hợp bột mã đề với sữa chua hoặc sữa không đường.
Cách làm:
- Trộn đều 2 thìa bột mã đề với 2 muỗng sữa chua không đường
- Rửa mặt thật sạch và đắp đều hỗn hợp tạo được lên trên da
- Đắp trong vòng 10 phút thì dùng nước ấm để rửa lại
- Thoa 3 lần mỗi tuần vào buổi tối
Kết hợp cây mã đề với mật ong để đắp mặt
Mật ong là nguyên liệu làm đẹp từ xưa đến nay. Khả năng chống viêm tuyệt vời của nguyên liệu này làm tăng tác dụng của mã đề một cách vượt trội. Đặc biệt giúp gom nhân mụn, giúp mụn mau khô và không để lại thâm sẹo.
Công thức thực hiện:
- Chọn vào lá mã đề tươi và rửa sạch với nước muối
- Bỏ nguyên liệu vào cối rồi giã nhuyễn
- Đắp đều hỗn hợp lên mặt từ 10 đến 15 phút ‘
- Không quên rửa lại mặt để lỗ chân lông không bị bí tắc
Nấu nước cây mã đề trị bệnh
Ngoài cách đắp ngoài da thì mã đề còn được tận dụng để làm nước uống thải độc từ sâu bên trong. Chỉ cần canh đúng liều lượng và chọn ra các nguyên liệu kết hợp là ta đã có thể đảm bảo độ an toàn cho sức khỏe.
Uống nước mã đề nguyên chất
Cách làm:
- Đem lá mã đề đi rửa và bỏ trực tiếp vào nồi nước lọc đã chuẩn bị sẵn
- Đun đến khi sôi thì vặn lửa nhỏ lại
- Hãm thêm 10 phút để cây mã để ra hết tinh chất
- Uống khi còn ấm để cảm nhận rõ hơn mùi vị của mã đề
Kết hợp mã đề với thảo dược
Muốn giã tăng hương vị cho nước uống thì chúng ta có thể bỏ thêm nhiều nguyên liệu hơn nữa khi nấu nước lá mã đề. Về cách nấu thì thực hiện như cách trên. Một số loại nên kết hợp với cây mã đề: nhân trần, chi tử, lá mơ, râu ngô.
Một số vấn để cần chú ý khi sử dụng cây mã đề
Mã đề là loại cây tự nhiên lành tính và an toàn vì vậy mới được dùng làm cây thuốc nam. Tuy nhiên lạm dụng thường xuyên là một sai lầm mà ai cũng gặp phải trong lần đầu sử dụng. Trong quá trình uống trà hoặc thuốc mã đề thì cần chú ý những điều sau đây:
- Không uống nước lá mã đề để giải khát hàng ngày sẽ khiến thận hoạt động quá nhiều
- Hạn chế dùng vào buổi tối để tránh gây mất ngủ
- Hãy thật thận trọng với phụ nữ mang thai giai đoạn đầu. Vì một số hoạt chất trong cây mã đề sẽ tăng nguy cơ sảy thai. Đồng thời ảnh hưởng đến sức khoẻ về sau của cả mẹ và bé
- Tham khảo ý kiến của chuyên gia và bác sĩ nếu sử dụng cây mã đề để làm thuốc
Thuốc uống từ cây mã đề mang đến những hiệu quả tuyệt vời, hạn chế rủi ro khi dùng thuốc tây để trị bệnh. Bạn có thể nấu lấy nước hoặc chế biến thành món canh rau mã đề tại nhà. Chắc chắn bạn sẽ cảm nhận được hương vị thanh mát, mang lại cảm giác sảng khoái và giải tỏa sự ức chế ở thần kinh. Đừng quên vào Việt Fresh để biết thêm nhiều cây thảo dược khác.
